Kırım Kongo Kanamalı Ateşi(KKKA), çoğunlukla keneler aracılığıyla hayvanlardan insanlara bulaştırılan bir enfeksiyon hastalığıdır. Bu hastalık hayvanlarda belirti vermeden seyrederken insanlarda öldürücü olabilmektedir.
KKKA daha çok vücuda kene tutunması ile bulaşmaktadır. Bununla birlikte; kenelere çıplak elle dokunma, çıkarma veya ezme ile, hasta kişilerin kan gibi vücut sıvılarına temas etmekle, virüsü taşıyan hayvanların kanları, vücut sıvıları ve dokularına korunmasız temasla da bulaşabilir.
Keneler halk arasında yavsı, sakırga, kerni gibi isimlerle bilinmekedir. Kenelerin yoğun olarak bulunduğu yerler özelikle hayvancılığın yapıldığı; orman kenarı, çalı ve çırpılı alanlar ile otlakların bulunduğu yerlerdir. Ülkemiz kenelerin yaşamaları için coğrafi açıdan oldukça uygun bir yapıya sahiptir.
Hastalık ülkemide ilk olarak 2002 yılında dikkatleri çekmiş ve 2003 yılında kesin tanısı konmuştur. KKKA vakaları, hastalığın başlıca bulaştırıcısı olan kenelerin aktifleştiği dönemden başlayarak ülkemizde bahar ve yaz aylarında görülmektedir. Hastalık ülkemizde bulaştırıcı kene türünün yaşam alanlarıyla uyumlu bir şekilde görülmektedir. İlk kez Tokat ili ve civarında dikkatleri çeken KKKA vakaları çoğunlukla İç Anadolu’nun kuzeyi, Orta Karadeniz ve Doğu Anadolu’nun kuzeyinde yoğunlaşmaktadır. KKKA’ nin sık olarak görüldüğü Kelkit ilçesinde de sık miktarda vaka görülmektedir. Bunların bir kısmında iyileşmeler olurken bir kısmı ise ölümle sonuçlanmıştır.
Hastalık kene tutunmasından sonra genellikle 1-3 gün, en fazla 9 gün içinde belirti vermektedir. Enfekte kan, vücut sıvısı ve diğer dokulara temas sonrasında ise 5-6 gün; en fazla 13 gün içerisinde belirti görülmesi beklenir.
Kırım Kongo Kanamalı Ateşi; yüksek ateş, halsizlik, iştahsızlık, kas ağrısı, bulantı, kusma, ishal ve kanama gibi bulgular verebilmektedir. Ağır vakalarda ise kanamalar ve organ yetmezlikleri sonucu ölümlere neden olabilmektedir.
Hastalığın tedavisinin esasını destek tedavisi seçenekleri oluşturmaktadır. Bugün için hastalıktan korunmaya yönelik etkinliği kanıtlanmış bir aşı veya etkene spesifik bir ilaç bulunmamaktadır. Ülkemizde hastalığa karşı aşı çalışmaları devam etmektedir.
KKKA’dan korunmak için;
Hastalığın kontrolü için kişisel korunma önlemlerinin alınması ön planda tutulmaktadır. Tarla, bağ, bahçe, orman ve piknik alanları gibi kene yönünden riskli alanlara gidilirken, kenelerin vücuda girmesini engellemek amacıyla mümkün olduğunca vücudu örten giysiler giyilmeli, pantolon paçaları çorapların içine sokulmalı ve kenelerin elbise üzerinde rahatça görülebilmesi için açık renkli kıyafetler tercih edilmelidir.
Kene yönünden riskli alanlardan dönüldüğünde kişi kendisinin ve çocuklarının vücudunda ( özellikle kulak arkası, koltuk altları, kasıklar ve diz arkası gibi kıvrım bölgeleri ) kene olup olmadığını kontrol etmelidir. Kene tutunmuş ise hiç vakit kaybetmeden çıplak el ile dokunmamak şartıyla vücuda tutunduğu en yakın yerden tutarak uygun bir malzeme ile (bez, naylon poşet,eldiven gibi) çıkarmalıdır. Kişi kendisi keneyi çıkaramadığı durumlarda en yakın sağlık kuruluşuna vakit kaybetmeden başvurmalıdır. Kene ne kadar erken çıkarılırsa hastalığın bulaşma riskininde o kadar azalacağı unutulmamalıdır.
Hastalık hayvanlarda belirti vermeden seyrettiği için hastalığın sık olarak görüldüğü bölgelerde bulunan hayvanlar sağlıklı görünseler bile hastalığı bulaştırabilirler. Bundan dolayı hayvanların kanlarına, vücut sıvılarına veya dokularına çıplak elle dokunulmamalıdır.
Hastalığa yakalanan kişilerin kan, vücut sıvıları veya çıkarıları ile hastalık bulaşabilmektedir. Hasta ile temas eden kişiler gerekli korunma önlemlerini ( eldiven, önlük, maske vb.) almalıdır.
Kene tutunan kişiler, kendilerini 10 gün süreyle halsizlik, iştahsızlık, ateş, kas ağrısı, baş ağrısı, bulantı, kusma veya ishal gibi belirtiler yönünden izlemeli ve bu belirtilerden bir veya birkaçının ortaya çıkması halinde en yakın sağlık kuruluşuna vakit kaybetmeden başvurmalıdır.
Keneler kesinlikle çıplak elle öldürülmemeli ve patlatılmamalıdır. Kenenin üzerine sigara basmak, kolonya gaz yağı gibi maddeler dökmek kenenin kasılmasına sebep olarak vücut içeriğini tutunduğu kişiye aktarmasına sebep olmaktadır.
DR. ÖZNUR COŞAR
KELKİT İLÇE SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
